آناتومی و رشد دهان و دندان کودکان : راهنمای کامل برای والدین آگاه
دهان و دندان کودکان از مهم‌ترین ساختارهای بدن در فرآیندهای تغذیه، گفتار و رشد هستند. شناخت دقیق از آناتومی دهان و دندان کودکان و آگاهی از روند رشد طبیعی آن‌ها به والدین کمک می‌کند تا مراقبت بهتری از سلامت دهانی فرزند خود داشته باشند. در این مقاله، به زبان ساده اما علمی، آناتومی دهان و دندان کودک و روند رشد دندانی از نوزادی تا کودکی را بررسی می‌کنیم.
بخش اول: آناتومی دهان کودک
دهان شامل چندین ساختار مهم است که هر کدام نقش حیاتی در تغذیه، تنفس، حرف زدن و تکامل فک دارند.
۱. لب‌ها
لب‌های نوزاد از بدو تولد برای شیر خوردن فعال هستند. لب بالا و پایین از ماهیچه‌های خاصی تشکیل شده‌اند که در رشد فک نقش دارند.
۲. گونه‌ها و عضلات فک
عضلات گونه و فک در نوزاد بسیار قوی‌اند، چرا که برای مکیدن و تغذیه با پستان یا شیشه شیر نیاز به عملکرد مداوم دارند. این عضلات با رشد دندان‌ها، دچار تغییر فرم و کارکرد می‌شوند.
بیشتر بخوانید : فیشور سیلانت در کودکان
۳. زبان
زبان نقش حیاتی در مکیدن، بلع، گفتار و تمیز کردن دهان دارد. در نوزادان، زبان بزرگ‌تر از نسبت دهان به نظر می‌رسد اما با رشد فک، متناسب‌تر می‌شود.
۴. لثه‌ها
لثه‌ها بافت نرم و صورتی‌رنگی هستند که دندان‌های شیری در آن پنهان شده‌اند. وضعیت سلامت لثه تأثیر مستقیم بر راحتی دندان درآوردن، التهاب و بهداشت دهان دارد.
۵. کام (سقف دهان)
کام سخت و نرم در قسمت فوقانی دهان قرار دارند. شکل طبیعی و تقارن آن برای مکیدن و گفتار اهمیت زیادی دارد. برخی نوزادان ممکن است با ناهنجاری‌هایی مانند شکاف کام (cleft palate) متولد شوند.
مهمان عزیز و دوست داشتنی از خوزستان
.
دکتر مریم حاجی احمدی
🏵متخصص دندانپزشکی کودکان
🏵رتبه دوم بورد تخصصی کشور
🏵عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
☎ ۰۹۱۳۷۸۹۱۲۶۹
بخش دوم: مراحل رشد دندان در کودکان
رشد دندان در کودکان به صورت مرحله‌ای و قابل پیش‌بینی است، اما ممکن است در برخی کودکان با کمی تأخیر یا جلو بودن همراه باشد.
۱. دندان‌های شیری (اولیه)
کودکان در مجموع دارای ۲۰ دندان شیری هستند؛ ۱۰ عدد در فک بالا و ۱۰ عدد در فک پایین. این دندان‌ها از حدود ۶ ماهگی شروع به رویش می‌کنند.
جهت مطالعه فلورایدتراپی اصفهان کلیک کنید
جدول زمان‌بندی تقریبی رویش دندان‌های شیری:
| نوع دندان | سن تقریبی رویش | سن تقریبی افتادن |
|---|---|---|
| دندان‌های پیشین مرکزی پایین | ۶ تا ۱۰ ماهگی | ۶ تا ۷ سالگی |
| دندان‌های پیشین مرکزی بالا | ۸ تا ۱۲ ماهگی | ۶ تا ۷ سالگی |
| دندان‌های کناری بالا | ۹ تا ۱۳ ماهگی | ۷ تا ۸ سالگی |
| دندان‌های کناری پایین | ۱۰ تا ۱۶ ماهگی | ۷ تا ۸ سالگی |
| دندان‌های آسیاب اول | ۱۳ تا ۱۹ ماهگی | ۹ تا ۱۱ سالگی |
| دندان‌های نیش | ۱۶ تا ۲۲ ماهگی | ۱۰ تا ۱۲ سالگی |
| دندان‌های آسیاب دوم | ۲۵ تا ۳۳ ماهگی | ۱۰ تا ۱۲ سالگی |
۲. دندان‌های دائمی (ثانویه)
تعداد دندان‌های دائمی در بزرگسالی ۳۲ عدد است. روند رویش این دندان‌ها معمولاً از ۶ سالگی آغاز می‌شود و تا حدود ۱۲ تا ۱۴ سالگی ادامه دارد. دندان عقل، در صورت وجود، معمولاً بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی می‌روید.
بخش سوم: نکات مهم درباره دندان درآوردن در نوزادان
علائم دندان درآوردن شامل:
-
افزایش آب‌ریزش دهان
-
تحریک‌پذیری و بی‌قراری
-
خواب نامنظم
-
تمایل به گاز گرفتن اشیا
-
تورم لثه یا سرخی گونه‌ها
مراقبت‌ها:
-
استفاده از ماساژ ملایم لثه با انگشت تمیز
-
دادن دندان‌گیر خنک (نه یخ‌زده)
-
استفاده از ژل‌های مخصوص دندان درآوردن با تجویز پزشک
-
دادن پارچه تمیز و مرطوب برای گاز گرفتن
بخش چهارم: آناتومی دندان شیری
هر دندان شیری از چهار بخش اصلی تشکیل شده است:
-
مینای دندان: لایه بیرونی و سفید رنگ که سخت‌ترین ماده بدن است. در دندان‌های شیری نازک‌تر از دندان دائمی است و زودتر دچار پوسیدگی می‌شود.
-
عاج (dentin): لایه زیر مینا که زردرنگ و نرم‌تر است. به اعصاب دندان نزدیک‌تر است.
-
پالپ: بخش مرکزی دندان حاوی عصب و عروق خونی. التهاب این قسمت باعث درد شدید می‌شود.
-
ریشه: بخشی از دندان که در لثه و استخوان فک قرار دارد. ریشه‌های دندان‌های شیری کوتاه‌تر از دائمی هستند تا هنگام افتادن راحت‌تر جذب بدن شوند.
بخش پنجم: نکات حیاتی در رشد و سلامت دهان کودک
۱. پوسیدگی زودرس دوران کودکی (ECC)
پوسیدگی زودهنگام دندان شیری، به‌ویژه در نوزادانی که بطری یا شیر مادر در شب استفاده می‌کنند، می‌تواند به سرعت گسترش یابد. شیرین بودن شیر و تماس طولانی باعث رشد باکتری‌های پوسیدگی‌زا می‌شود.
پیشگیری:
-
پاک کردن لثه‌ها با گاز استریل پس از هر وعده شیر
-
عدم استفاده از بطری حاوی شیر یا آبمیوه هنگام خواب
-
شروع مسواک‌زنی از زمان رویش اولین دندان
برای مشاوره با بهترین متخصص دندانپزشکی کودکان اصفهان کلیک کنید
۲. مراجعه به دندانپزشک از سن یک سالگی
اولین ویزیت دندانپزشکی باید حداکثر تا یک‌سالگی انجام شود. دندانپزشک رشد دندان‌ها، وضعیت لثه، تغذیه و عادات نوزاد را ارزیابی کرده و توصیه‌های پیشگیرانه می‌دهد.
۳. عادات دهانی مضر
-
مکیدن انگشت یا پستانک بیش از ۳ سال: ممکن است باعث کج‌شدگی دندان‌ها و تغییر در رشد فک شود.
-
دندان قروچه: برخی کودکان دندان‌قروچه دارند که اگر مزمن شود، نیاز به بررسی دارد.
آگاهی از آناتومی و رشد دهان و دندان کودکان ، به والدین این امکان را می‌دهد که از همان روزهای ابتدایی، از سلامت دهانی فرزندشان مراقبت کنند. دندان‌های شیری پایه‌ای برای دندان‌های دائمی هستند، بنابراین توجه به سلامت آن‌ها ضروری است. با تغذیه مناسب، رعایت بهداشت دهان، پرهیز از عادات مضر و مراجعه منظم به دندانپزشک، می‌توان لبخند سالم و زیبایی را برای آینده کودک تضمین کرد.
❌برای اطلاعات بیشتر ما را در اینستاگرام همراهی کنید
