قالب‌گیری دندان کودکان | مراحل، تکنیک‌ها و نکات طلایی برای والدین
دندانپزشکی کودکان، هنری است که در آن علم و صبر به‌صورت همزمان به‌کار گرفته می‌شود. یکی از مراحل مهم در بسیاری از درمان‌های دندانی کودکان، قالب‌گیری دندان است؛ فرآیندی که در ظاهر ساده، اما در عمل نیازمند مهارت، آگاهی روانشناختی و تجهیزات دقیق است. قالب‌گیری صحیح، پایه و اساس ساخت ترمیم‌هایی مانند روکش، فضا نگهدار، پلاک ارتودنسی و حتی پروتزهای متحرک در کودکان است.
در این مقاله به‌صورت کاملاً تخصصی، مرحله‌به‌مرحله روند قالب‌گیری دندان در کودکان را بررسی می‌کنیم. همچنین به نگرانی‌های والدین پاسخ داده و راهکارهایی برای کاهش اضطراب کودک در حین قالب‌گیری ارائه می‌دهیم.
قالب‌گیری دندان کودک چیست و چرا انجام می‌شود؟
قالب‌گیری دندان کودکان به برداشت دقیق از شکل دندان‌ها، فک، و لثه کودک با استفاده از مواد قالب‌گیری گفته می‌شود. این فرآیند در درمان‌های متعددی نقش دارد و اولین گام در ساخت بسیاری از وسایل و ترمیم‌های دندانی است.
موارد استفاده از قالب‌گیری در کودکان:
-
ساخت فضا نگهدار برای حفظ فضای دندان شیری از دست‌رفته
-
طراحی پلاک ارتودنسی متحرک برای اصلاح ناهنجاری‌های فکی
-
ساخت روکش‌های سفارشی برای دندان‌های آسیب‌دیده
-
تهیه پروتز برای کودکان دچار دندان‌های مادرزادی غایب
-
تهیه گارد شبانه در موارد دندان‌قروچه
-
تهیه ماکت دندانی برای آموزش والدین یا ثبت سوابق درمانی
چه زمانی قالب‌گیری دندان در کودکان ضرورت دارد؟
دندانپزشک پس از معاینه بالینی و بررسی وضعیت رشدی دندان‌های کودک، ممکن است تصمیم به قالب‌گیری بگیرد. زمان مناسب برای این کار بسته به نوع درمان، سن کودک و همکاری او متفاوت است، اما معمولاً از سن ۴ تا ۵ سالگی به بعد قابل انجام است.
مراحل قالب‌گیری دندان کودکان
در ادامه، روند قالب‌گیری دندان کودکان را به‌صورت گام‌به‌گام و کاملاً علمی شرح می‌دهیم:
۱. معاینه اولیه و ارزیابی رفتار کودک
دندانپزشک ابتدا با کودک ارتباطی دوستانه برقرار می‌کند تا ترس و اضطراب او کاهش یابد. سپس با استفاده از ابزارهای ساده، وضعیت دهان و دندان‌ها را بررسی می‌کند.
اهداف این مرحله:
-
شناخت نوع درمان مورد نیاز (فضا نگهدار، روکش، پلاک ارتودنسی و…)
-
ارزیابی همکاری کودک
-
انتخاب زمان و روش مناسب قالب‌گیری
در مواردی که کودک بسیار مضطرب است، ممکن است قالب‌گیری به جلسه بعدی موکول شود.
بیشتر بخوانید : فیشور سیلانت در کودکان
۲. انتخاب سینی قالب‌گیری مناسب (Tray)
سینی قالب‌گیری، قطعه‌ای پلاستیکی یا فلزی است که مواد قالب درون آن قرار می‌گیرد. برای کودکان، از سینی‌های مخصوص با سایز کوچک و فرم دهانی متناسب استفاده می‌شود.
ویژگی‌های سینی مناسب کودک:
-
دارای لبه‌های نرم و بدون زاویه تیز
-
متناسب با قوس فک بالا یا پایین کودک
-
عدم ایجاد فشار به ناحیه کام یا گونه‌ها
در برخی موارد خاص، دندانپزشک ممکن است سینی را برای کودک شخصی‌سازی کند.
۳. آماده‌سازی محیط دهان کودک
پیش از انجام قالب‌گیری، لازم است دهان کودک تا حد امکان خشک و تمیز باشد. در این مرحله:
-
سطح دندان‌ها با گاز یا پنبه خشک می‌شود
-
از رول پنبه در گونه یا زیر زبان استفاده می‌شود
-
ممکن است اسپری فلوراید یا ضدعفونی‌کننده ملایم به‌کار رود
این کار نه‌تنها کیفیت قالب را بالا می‌برد، بلکه احتمال آلودگی را نیز کاهش می‌دهد.
جهت مطالعه فلورایدتراپی اصفهان کلیک کنید
۴. آماده‌سازی ماده قالب‌گیری
برای کودکان معمولاً از مواد قالب‌گیری با زمان سفت شدن کوتاه‌تر استفاده می‌شود. دو نوع رایج مواد عبارت‌اند از:
-
آلژینات (Alginate): رایج‌ترین ماده برای قالب‌گیری در کودکان. سازگار با بزاق، ارزان و راحت.
-
سیلیکون افزایشی: در موارد خاص که دقت بسیار بالا مورد نیاز باشد (مثل ساخت روکش دائمی).
مراحل آماده‌سازی:
-
ترکیب پودر با آب در ظرف مخصوص
-
هم زدن سریع با کاردک پلاستیکی تا خمیر یکنواخت ایجاد شود
-
ریختن سریع خمیر در داخل تری
دندانپزشک این کار را با سرعت بالا انجام می‌دهد تا ماده پیش از قرارگیری در دهان کودک سفت نشود.
۵. قرار دادن سینی قالب‌گیری در دهان کودک
این مرحله مهم‌ترین بخش کار است و نیاز به ظرافت زیادی دارد. سینی پر شده از ماده قالب، با آرامش و لبخند وارد دهان کودک می‌شود. دندانپزشک از کودک می‌خواهد دهان را کمی باز نگه دارد.
نکات طلایی:
-
صحبت با کودک حین فرآیند برای پرت کردن حواس
-
نگه داشتن سینی به‌مدت ۳۰ تا ۶۰ ثانیه (بسته به ماده استفاده شده)
-
حفظ تماس آرام دست پزشک با صورت کودک برای ایجاد حس امنیت
در برخی موارد، کودک ممکن است تمایل به بستن دهان یا بالا آوردن داشته باشد. آموزش تنفس از بینی در اینجا بسیار مفید است.
۶. خارج کردن قالب با دقت
پس از سفت شدن ماده، دندانپزشک با حرکتی چرخشی و ملایم قالب را از دهان کودک خارج می‌کند. این کار بدون درد است، اما باید با احتیاط انجام شود تا کودک دچار ترس نشود.
ویژگی‌های قالب خوب:
-
بازنمایی کامل دندان‌ها، لثه و کام
-
بدون حباب، پارگی یا کجی
-
قابل استفاده برای لابراتوار بدون نیاز به تکرار
در صورتی که قالب ناقص باشد، قالب‌گیری باید مجدداً انجام شود.
برای مشاوره با بهترین متخصص دندانپزشکی کودکان اصفهان کلیک کنید
۷. شست‌وشوی دهان و تشویق کودک
پس از اتمام کار، دهان کودک با آب شسته شده و پنبه‌ها برداشته می‌شوند. سپس کودک با یک جایزه کوچک یا تحسین، به‌خاطر همکاری‌اش تشویق می‌شود.
قالب تهیه‌شده به چه کاری می‌آید؟
قالب به‌دست‌آمده به لابراتوار دندانسازی ارسال می‌شود تا وسیله‌ی درمانی مورد نظر (فضا نگهدار، روکش، پلاک و…) براساس آن ساخته شود. معمولاً ظرف ۳ تا ۷ روز، وسیله ساخته شده و در جلسه بعدی به کودک تحویل داده می‌شود.
چگونه والدین می‌توانند به موفقیت قالب‌گیری کمک کنند؟
نقش والدین در موفقیت قالب‌گیری بسیار کلیدی است. چند توصیه ساده اما مؤثر:
-
از قبل با کودک صحبت کنید: درباره فرآیند قالب‌گیری با زبان کودکانه توضیح دهید.
-
استفاده از داستان یا بازی: بازی‌هایی مثل “دکتر بازی” یا “قصه دندانپزشک مهربان” مفید هستند.
-
آرامش خودتان را حفظ کنید: کودکان اضطراب والدین را سریع منتقل می‌گیرند.
-
جایزه کوچک آماده کنید: قول شکلات بدون قند، استیکر یا اسباب‌بازی کوچک می‌تواند انگیزه خوبی باشد.
چالش‌های رایج در قالب‌گیری دندان کودکان
-
ترس و اضطراب شدید: معمولاً در کودکان زیر ۶ سال یا کسانی که تجربه بدی دارند.
-
رفلکس تهوع: ورود سینی قالب ممکن است در برخی کودکان حساس ایجاد حالت تهوع کند.
-
حرکت ناگهانی: تکان دادن سر یا بستن دهان می‌تواند فرآیند را مختل کند.
دندان‌پزشکان اطفال برای مواجهه با این چالش‌ها آموزش دیده‌اند و با استفاده از تکنیک‌های رفتاری، گفتاردرمانی و بازی‌درمانی، کودک را همراه می‌کنند.
قالب‌گیری دندان در کودکان یکی از حساس‌ترین مراحل درمانی در دندانپزشکی کودکانه است. انجام صحیح این فرآیند، کلید موفقیت در ساخت ترمیم‌های دقیق، راحت و ماندگار برای کودکان است. دندانپزشک متخصص کودک، با انتخاب روش و ابزار مناسب، همکاری کودک و آرامش والدین، می‌تواند این مرحله را به تجربه‌ای مثبت تبدیل کند.
والدین گرامی، اگر کودک شما نیاز به درمان دندانپزشکی دارد، نگران قالب‌گیری نباشید. با آگاهی، آموزش و همراهی صحیح، فرزندتان می‌تواند با لبخند از این مرحله عبور کند.
❌برای اطلاعات بیشتر ما را در اینستاگرام همراهی کنید
