ضربه خوردن و شکستن دندان کودکان | راهنمای جامع والدین
ضربه خوردن و شکستن دندان های کودکان یکی از شایع‌ترین مشکلات دندانپزشکی اورژانسی است که به‌ویژه در فصل پاییز و هنگام بازگشایی مدارس بیشتر دیده می‌شود. در این دوران، بسیاری از کودکان به دلیل بازی‌های پرتحرک، دوچرخه‌سواری، اسکیت یا زمین خوردن در حیاط مدرسه دچار آسیب دندانی می‌شوند.
دندان‌های جلوی کودکان به‌ویژه آسیب‌پذیر هستند؛ زیرا معمولا دو دندان پیشین دائمی در این سن رویش کرده‌اند اما دندان‌های کناری آن‌ها هنوز نیامده‌اند یا افتاده‌اند. همین موضوع باعث می‌شود که دندان‌های جلو بیشتر در معرض ضربه و شکستگی قرار بگیرند. علاوه بر این، بیرون‌زدگی دندان‌های جلویی نیز احتمال ضربه‌پذیری را افزایش می‌دهد.
شیطنت‌های کودکانه و فعالیت‌های ورزشی پسر بچه‌ها، مانند دوچرخه‌سواری، اسکیت یا فوتبال، خطر سقوط و شکستگی دندان را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
جهت مطالعه درباره فلورایدتراپی اصفهان کلیک کنید.
انواع صدمات دندانی در کودکان
صدمات وارد شده به دندان‌ها بسته به شدت ضربه و محل آسیب متفاوت هستند. دندانپزشکان صدمات دندانی را به چند دسته اصلی تقسیم می‌کنند:
۱. شکستگی تاج بدون درگیری عصب
در این حالت تنها بخش سفید و قابل مشاهده دندان دچار شکستگی می‌شود و عصب آسیب نمی‌بیند. کودک ممکن است کمی حساسیت به سرما یا گرما داشته باشد اما درد شدیدی احساس نمی‌کند. معمولاً ترمیم با کامپوزیت یا روکش سطحی کافی است.
۲. شکستگی تاج با درگیری عصب
وقتی شکستگی تا مرکز دندان و عصب برسد، کودک درد شدید خواهد داشت. در این شرایط نیاز به درمان ریشه (عصب‌کشی) و سپس ترمیم یا روکش وجود دارد. اقدام سریع والدین در نجات دندان بسیار مهم است.
۳. شکستگی تاج و ریشه
این نوع شکستگی پیچیده‌تر است و هم تاج و هم بخشی از ریشه را درگیر می‌کند. درمان آن بسته به شدت آسیب می‌تواند شامل ترمیم، روکش یا در موارد شدید کشیدن دندان باشد.
۴. شکستگی ریشه
در شکستگی ریشه، دندان از بیرون سالم به نظر می‌رسد اما داخل ریشه ترک یا شکستگی دارد. این آسیب اغلب با درد، لق شدن دندان و گاهی خونریزی لثه همراه است و معمولاً با رادیوگرافی تشخیص داده می‌شود.
۵. خارج شدن کامل دندان از حفره (Avulsion)
در این وضعیت، دندان دائمی کودک به طور کامل از جای خود بیرون می‌آید. این یک اورژانس دندانپزشکی است. والدین باید دندان را از قسمت تاج بگیرند، به آرامی بشویند و در همان حفره قرار دهند یا در صورت امکان، آن را در شیر، بزاق دهان یا سرم نمکی نگهداری کنند و سریع کودک را به دندانپزشک برسانند.
۶. خارج شدن نسبی دندان (Extrusion)
در این حالت دندان کمی از حفره استخوانی بیرون آمده اما کامل جدا نشده است. درمان معمولاً شامل جااندازی دندان و فیکس کردن آن با اسپلینت است.
۷. فرو رفتن دندان به داخل استخوان (Intrusion)
بر اثر ضربه شدید، دندان به داخل استخوان لثه فرو می‌رود. این نوع آسیب نیازمند مداخله تخصصی و پیگیری طولانی‌مدت است.
۸. جابجایی‌های طرفی (Lateral Luxation)
در این نوع آسیب، دندان به طرفین جابجا می‌شود. درمان شامل بازگرداندن دندان به موقعیت اصلی و فیکس کردن آن با اسپلینت است.
بیشتر بخوانید : فیشور سیلانت در کودکان
اقدامات فوری والدین هنگام ضربه خوردن و شکستن دندان
-
حفظ آرامش کودک و جلوگیری از خونریزی با قرار دادن گاز استریل یا دستمال تمیز.
-
یافتن دندان افتاده و نگهداری صحیح آن در محیط مناسب (شیر، بزاق دهان یا سرم نمکی).
-
پرهیز از خشک ماندن دندان؛ دندان باید مرطوب بماند تا احتمال موفقیت درمان بالا برود.
-
شست‌وشوی سریع دندان آلوده با آب سرد به مدت کمتر از ۱۰ ثانیه (بدون مالش شدید).
-
مراجعه فوری به دندانپزشک کودک؛ بهترین زمان طلایی کمتر از ۶۰ دقیقه پس از ضربه است.
نقش اسپلینت در درمان ضربه‌های دندانی
پس از بازگرداندن دندان به جای خود، دندانپزشک آن را با اسپلینت (Splint) به دندان‌های کناری ثابت می‌کند. مدت زمان استفاده از اسپلینت بسته به شدت آسیب متفاوت است و می‌تواند از یک هفته تا چند ماه متغیر باشد. این روش به ثبات دندان و بهبود سریع‌تر بافت‌های اطراف کمک می‌کند.
مراقبت‌های پس از درمان ضربه خوردن و شکستن دندان
-
مصرف غذاهای نرم تا چند روز اول.
-
پرهیز از گاز زدن میوه‌ها یا غذاهای سفت.
-
رعایت بهداشت دهان و استفاده از دهان‌شویه تجویز شده توسط دندانپزشک.
-
مراجعه منظم به دندانپزشک برای کنترل روند ترمیم و پیشگیری از عفونت.
-
آموزش کودک به عدم بازی با دندان یا جویدن اشیای سخت تا بهبود کامل.
برای مشاوره با بهترین متخصص دندانپزشکی کودکان اصفهان کلیک کنید
صدمات دندان‌های شیری
دندان‌های شیری نیز ممکن است دچار شکستگی یا جابجایی شوند. نکته مهم این است که اگر دندان شیری به طور کامل بیرون بیفتد، نباید دوباره در حفره قرار داده شود؛ زیرا می‌تواند به جوانه دندان دائمی زیرین آسیب برساند. در این شرایط، بهترین اقدام مراجعه فوری به دندانپزشک اطفال است.
عوارض در صورت عدم درمان به موقع
در صورت عدم رسیدگی به ضربه یا شکستگی دندان ممکن است موارد زیر رخ دهد:
-
عفونت دندان یا لثه
-
تغییر رنگ دندان یا نکروز عصب
-
اختلال در رویش دندان‌های دائمی
-
جابجایی دندان‌های مجاور و اختلال در فک
-
نیاز به درمان‌های پیچیده و پرهزینه‌تر در آینده
این عوارض نشان می‌دهد که مراجعه سریع و مراقبت درست والدین، تاثیر بسیار زیادی در موفقیت درمان و کاهش عوارض بلندمدت دارد.
پیشگیری از ضربه خوردن و شکستن دندان کودکان
-
استفاده از محافظ دهان (Mouthguard) هنگام ورزش‌های پرخطر.
-
آموزش مراقبت هنگام دوچرخه‌سواری یا اسکیت و جلوگیری از سقوط‌های خطرناک.
-
ایجاد محیط‌های ایمن برای بازی کودک و پرهیز از بازی در محیط‌های سخت و ناایمن.
-
مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی وضعیت رویش و بیرون‌زدگی دندان‌های جلو.
-
آموزش کودک به عدم بازی با اشیای سخت و اجتناب از جویدن یخ یا خوراکی‌های خیلی سفت.
نتیجه‌گیری:
شکستن یا ضربه خوردن دندان‌های کودکان اتفاقی شایع اما قابل مدیریت است. اقدامات فوری والدین، نگهداری صحیح دندان افتاده و مراجعه به دندانپزشک در ساعات اولیه پس از آسیب، احتمال موفقیت درمان را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. استفاده از اسپلینت، مراقبت‌های پس از درمان و پیگیری منظم از دندانپزشک، نقش مهمی در حفظ سلامت دندان و جلوگیری از عوارض بلندمدت دارد.
با آموزش صحیح کودکان، استفاده از تجهیزات محافظ و توجه والدین به محیط بازی، می‌توان ریسک ضربه و شکستگی دندان را به حداقل رساند و سلامت دندان‌های کودکان را تضمین کرد.
❌برای اطلاعات بیشتر ما را در اینستاگرام همراهی کنید.
