پیشگیری از پوسیدگی دندان و عصب کشی دندان کودکان | کلید لبخند سالم از دوران کودکی

پیشگیری از پوسیدگی دندان و عصب کشی دندان کودکان

لبخند کودکانه، شیرین‌ترین جلوه‌ی سلامت است. اما این لبخند زیبا در معرض تهدیدی پنهان قرار دارد: پوسیدگی دندان‌های شیری. پوسیدگی نه‌تنها باعث درد و ناراحتی کودک می‌شود، بلکه در مواردی به عصب‌کشی و حتی کشیدن زودهنگام دندان ختم می‌شود. پرسش مهم این است: چگونه می‌توان از بروز پوسیدگی و نیاز به درمان‌های پرهزینه مانند عصب‌کشی جلوگیری کرد؟ در این مقاله، به بررسی تخصصی و کاربردی راه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان و عصب کشی در کودکان می‌پردازیم؛ همراه با نکاتی برای والدین، مراقبان کودک و فعالان حوزه دندان‌پزشکی کودکان.

اهمیت دندان‌های شیری بیشتر از آن چیزی است که تصور می‌کنید!

برخی والدین هنوز بر این باورند که «دندان‌های شیری چون می‌افتند، نیاز به مراقبت زیاد ندارند». اما این یک اشتباه رایج است.

دندان‌های شیری نقش‌های حیاتی دارند:

• کمک به جویدن و گوارش غذا

• راهنمای رشد دندان‌های دائمی

• حفظ زیبایی و تلفظ صحیح کلمات

• جلوگیری از مشکلات ارتودنسی در آینده

پوسیدگی و از بین رفتن زودهنگام دندان شیری، اغلب باعث تغییر موقعیت دندان‌های دائمی، کجی دندان‌ها، و هزینه‌های زیاد ارتودنسی می‌شود.

بیشتر بخوانید : فیشور سیلانت در کودکان

چرا دندان کودکان به راحتی پوسیده می‌شود؟

ساختار دندان‌های شیری نازک‌تر و حساس‌تر از دندان‌های دائمی است. لایه مینا و عاج این دندان‌ها ضخامت کمتری دارد و اسیدهای ناشی از باکتری‌ها سریع‌تر به پالپ (عصب دندان) می‌رسند.

عوامل اصلی پوسیدگی در کودکان:

• مصرف زیاد خوراکی‌های شیرین و چسبنده (مانند شکلات، آبمیوه، بیسکویت)

• مسواک نزدن منظم

• استفاده طولانی از شیشه شیر شبانه

• کاهش ترشح بزاق در هنگام خواب

• نبود نظارت والدین بر بهداشت دهان کودک

مراحل پوسیدگی دندان در کودکان

1. تشکیل پلاک میکروبی: ترکیبی از باکتری، قند و بزاق که روی سطح دندان می‌نشیند.

2. ایجاد لکه سفید یا قهوه‌ای: اولین علامت از بین رفتن مواد معدنی مینای دندان.

3. فرورفتگی یا سوراخ شدن مینای دندان

4. رسیدن پوسیدگی به لایه عاج

5. درگیر شدن پالپ (عصب دندان): در این مرحله کودک دچار درد شبانه یا حساسیت به گرما و سرما می‌شود.

6. نیاز به عصب‌کشی یا کشیدن دندان

چرا عصب‌کشی دندان در کودکان سخت‌تر است؟

عصب‌کشی (پالپوتومی یا پالپکتومی) در دندان‌های شیری نیازمند مهارت خاص است. دلیل این موضوع:

• تفاوت آناتومی ریشه‌ها در دندان‌های شیری

• نزدیکی ریشه‌ها به جوانه دندان دائمی

• احتمال اختلال در زمان افتادن دندان

• ترس و اضطراب کودک

به همین دلیل، پیشگیری از پوسیدگی بسیار آسان‌تر، کم‌هزینه‌تر و کم‌خطرتر از درمان آن است.

جهت مطالعه فلورایدتراپی اصفهان کلیک کنید

راه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان و عصب کشی دندان کودکان

۱. آموزش بهداشت دهان از سنین پایین

به محض رویش اولین دندان شیری (معمولاً ۶ ماهگی)، باید با پارچه نمدار یا مسواک انگشتی، سطح دندان را تمیز کرد. از سن ۲ تا ۳ سالگی، مسواک زدن روزانه دو بار با خمیر دندان مخصوص کودکان توصیه می‌شود.

نکات مهم:

• تا سن ۷ سالگی، والدین باید به‌صورت مستقیم در مسواک زدن کودک مشارکت کنند.

• مسواک کودک باید نرم و مناسب سن او باشد.

• از خمیر دندان دارای فلوراید با مقدار مناسب استفاده شود (به اندازه یک دانه برنج برای کودکان زیر ۳ سال، نخود برای بالاتر).

۲. فلورایدتراپی دوره‌ای

استفاده از فلورایدتراپی توسط دندان‌پزشک هر ۶ ماه یک‌بار، موجب:

• تقویت مینای دندان

• کاهش حساسیت

• جلوگیری از پوسیدگی زودرس

در مناطقی که آب آشامیدنی فلوراید کافی ندارد، این روش بسیار توصیه می‌شود.

۳. فیشور سیلانت (شیارپوشی)

دندان‌های آسیای کودک دارای شیارهای عمیق هستند که تمیز کردن آن‌ها دشوار است. فیشور سیلانت با پوشاندن این شیارها، از تجمع غذا و باکتری جلوگیری می‌کند.

مزایا:

• بدون درد

• بدون نیاز به تراش دندان

• مؤثر تا چند سال

۴. کنترل تغذیه و پرهیز از خوردنی‌های پوسیدگی‌زا

تغذیه کودک تأثیر مستقیمی بر سلامت دندان‌های او دارد.

توصیه‌ها:

• محدود کردن خوراکی‌های شیرین به وعده‌های اصلی غذا

• پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های شیرین پیش از خواب

• عدم استفاده از شیشه شیر در طول شب

• افزایش مصرف لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات تازه

برای مشاوره با بهترین متخصص دندانپزشکی کودکان اصفهان کلیک کنید

۵. معاینات منظم دندانپزشکی از سنین پایین

والدین باید از سن یک سالگی کودک، او را به دندان‌پزشک ببرند. معاینات منظم (هر ۶ ماه) به تشخیص زودهنگام پوسیدگی و جلوگیری از پیشرفت آن کمک می‌کند.

این معاینات همچنین به کاهش ترس کودک از محیط درمانی و ایجاد رابطه مثبت با دندان‌پزشک کمک می‌کند.

۶. تشویق و آموزش از طریق بازی و ابزارهای کودک‌پسند

کودکان با تشویق و الگوسازی بهتر یاد می‌گیرند.

ایده‌ها:

• استفاده از مسواک‌های رنگی و شخصیت‌های کارتونی

• خواندن کتاب‌های کودکانه درباره بهداشت دهان

• تماشای انیمیشن‌های آموزشی

• جدول تشویقی برای مسواک زدن منظم

عصب‌کشی دندان کودک چه زمانی ضروری می‌شود؟

در صورتی که پوسیدگی به پالپ دندان برسد و علائم زیر ظاهر شود، ممکن است عصب‌کشی لازم باشد:

• درد شدید و مداوم

• آبسه یا تورم لثه

• حساسیت شدید به سرما و گرما

• پوسیدگی بسیار عمیق

در این شرایط، دندان‌پزشک تصمیم می‌گیرد که دندان حفظ شود یا کشیده شود.

درمان‌های جایگزین در صورت پوسیدگی شدید

• پالپوتومی: حذف بخشی از پالپ دندان و جایگزینی با ماده ترمیمی

• پالپکتومی: حذف کامل پالپ دندان شیری (عصب‌کشی کامل)

• تاج فلزی (استیل کرون): برای پوشاندن دندان شیری بعد از درمان و جلوگیری از شکست آن

• کشیدن دندان و استفاده از فضا نگهدار: برای جلوگیری از حرکت دندان‌های مجاور

عواقب عدم درمان پوسیدگی دندان شیری

• درد و بی‌خوابی کودک

• عفونت دندان و گسترش آن به نواحی دیگر

• تأثیر منفی بر تغذیه و رشد کودک

• بوی بد دهان

• مشکل در تلفظ

• نیاز به درمان‌های گران‌قیمت در آینده

پیشگیری از پوسیدگی دندان و عصب کشی دندان کودکان نه‌تنها ضامن لبخندی سالم و زیبا در سال‌های نخست زندگی است، بلکه پایه‌گذار سلامت دهانی در تمام عمر است. با آموزش صحیح، تغذیه مناسب، مراجعه منظم به دندان‌پزشک و استفاده از تکنیک‌های پیشگیرانه مانند فیشور سیلانت و فلورایدتراپی، می‌توان خطر پوسیدگی را تا حد زیادی کاهش داد.

به یاد داشته باشیم:
پوسیدگی دندان، قابل پیشگیری است؛ اما درمان آن همیشه ساده، ارزان و بدون درد نیست.

❌برای اطلاعات بیشتر ما را در اینستاگرام همراهی کنید